Rozmowa z doktorem Ryszardem Morawskim, dyrektorem Centrum Diabetologii Klinicznej CenterMed w Krakowie przy ul. Łazarza 14.
Czy to prawda, że cukrzyca ciągle atakuje?
Według najnowszych doniesień lawinowo narasta liczba przypadków nie tylko cukrzycy typu 2, ale i typu 1.
Co dziesięć sekund na świecie chorobę tę rozpoznaje się u dwóch pacjentów i również co 10 sekund umiera człowiek z powodu powikłań wywołanych cukrzycą.
Na cukrzycę cierpi już 250 milionów osób. Do końca 2025 r. liczba ta zwiększy się do 380 mln. Nie dziwi więc fakt, że cukrzyca uważana jest za jeden z największych zdrowotnych problemów naszych czasów. W Polsce choruje na cukrzycę ponad 2,5 mln ludzi. Tymczasem tylko 3,6 proc. chorych ma dobrze wyrównany poziom cukru we krwi, a zaledwie 23 proc. pacjentów osiąga satysfakcjonujący poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1c). Cukrzyca niestety jest chorobą podstępną, może spowodować uszkodzenie wielu narządów. Wraz ze wzrostem liczby chorych na cukrzycę, rosną koszty leczenia choroby i jej powikłań. Wobec szybko epidemiologiczne rosnącej liczby chorych na cukrzycę, zwłaszcza typu 2, prewencja pierwotna tej choroby powinna mieć charakter priorytetu.
W ostatnich latach o cukrzycy mówi się wiele i wydaje się, że chorzy powinni wiedzieć, jak postępować.
A nie wiedzą! W cukrzycy 50 proc. sukcesu terapeutycznego zależy od pacjenta i jego wiedzy na temat swojej choroby. Rozwinęliśmy więc Centrum Edukacji Cukrzycy. W CEC szkolimy pacjentów z zakresu diety i samokontroli, a będąc również ośrodkiem upoważnionym do szkolenia podyplomowego szkolimy lekarzy, farmaceutów, pielęgniarki i dietetyczki.
Chorzy, choć dość dobrze zdają sobie sprawę z możliwości wystąpienia powikłań i bardzo się ich boją, w znacznie mniejszym stopniu świadomi są, że może im zapobiec dobre wyrównanie cukrzycy. Ponieważ w Polsce brakuje systemu szybkiej diagnostyki i kompleksowego leczenia cukrzycy, wielu pacjentów dowiaduje się o swojej chorobie za późno, co w rezultacie powoduje, że rozpoznaje się cukrzycę dopiero wtedy, gdy zaistnieją powikłania.
Zatem chorym trzeba zapewnić szybką i kompleksową opiekę.
Przy cukrzycy ważna jest ambulatoryjna opieka medyczna w pełnym zakresie potrzebnym pacjentowi. Liczy się wczesna profilaktyka cukrzycy i powikłań, aby poprawić jakości życia pacjenta. Ten sam zespół lekarzy powinien oceniać chorobę i możliwość wystąpienia u pacjenta późnych powikłań cukrzycy, takich jak retinopatia, neuropatia autonomiczna, sercowo-naczyniowa, polineuropatia i zespół stopy cukrzycowej. W takim zespole potrzebni są różni specjaliści, poczynając od diabetologów, endokrynologów, poprzez okulistów, ginekologów, dietetyków i innych. W naszym Centrum proponujemy również kompleksową opiekę nad kobietą w ciąży z cukrzycą. Poza tym dysponujemy sprzętem na najwyższym światowym poziomie, z najnowocześniejszym systemem ciągłego monitorowania glikemii, który pozwala na wyeliminowanie spadków poziomu glukozy w nocy i wzrostów poposiłkowych, które są częstą przyczyną braku wyrównania cukrzycy. Ten sam sprzęt pomaga w doskonaleniu terapii, co wpływa na redukcję HbA1c z lepszym efektem, niż testy, prowadzone jedynie za pomocą glukometru.
Czy dzieci chore na cukrzycę powinny być otoczone inną opieką niż dorośli?
Cukrzyca jest chorobą nieuleczalną, a więc trwającą do końca życia. Dziecko dorasta, ale z niej nie wyrasta. Skład zespołu opiekującego się dziećmi jest nieco inny. Zgodnie z sugestią prof. Jacka Sieradzkiego z Katedry i Kliniki Chorób Metabolicznych Collegium Medicum UJ, stworzyliśmy interdyscyplinarny zespół składający się z pediatry, diabetologa i psychologa, który poprowadzi młodych pacjentów poprzez trudny okres przejścia z okresu dojrzewania w wiek dorosły. Chodzi o zbudowanie silnej motywacji do zmiany stylu życia, co bardzo wydatnie zwiększy jego komfort i oddali ewentualne powikłania. Chodzi o proste kroki: wzrost aktywności fizycznej i zmniejszenie ilości spożywanych kalorii, szczególnie pochodzących z tłuszczów zwierzęcych. Skuteczność takiego postępowania udowodniono w kilku badaniach klinicznych prowadzonych w różnych regionach świata.
Do niedawna prowadziliście innowacyjny program leczenia cukrzycy…
Można było tak powiedzieć. W czerwcu 2009 wprowadziliśmy długo zapowiadane hospitalizacje planowane, które były wykonywane w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia. Nasza usługa to ocena stanu zdrowia pacjenta w warunkach szpitalnych, dotycząca oceny stanu wyrównania cukrzycy, modyfikacji dotychczasowego leczenia, zastosowania insuliny w nieskuteczności leków doustnych w cukrzycy typu 2, wprowadzania insulinoterapii w ciąży, zastosowania leczenia osobistą pompą insulinową, oceny gospodarki lipidowej, nadciśnienia tętniczego, stopnia i typu otyłości oraz oceny powikłań późnych cukrzycy. W przebiegu krótkiej hospitalizacji pacjent uzyskiwał aktualną ocenę stanu zdrowia, dostosowanie indywidualnej terapii cukrzycy w zależności od typu cukrzycy i fazy rozwoju choroby, oraz edukację w zakresie skutecznej samokontroli i sposobów radzenia sobie z chorobą.
Mówi Pan w czasie przeszłym…
Niestety, tak. Małopolski Fundusz Zdrowia nie przedłużył kontraktu.
Jak to, a pacjenci?
NFZ jest monopolistą i wydaje się, że trudny los diabetyka nie jest zrozumiały dla urzędnika. Mamy dość długą kolejkę oczekujących i ciągle żyjemy nadzieją, że NFZ zrozumie potrzeby pacjentów chorych na cukrzycę.
Jakie działania chciałby Pan podjąć w przyszłości?
Mam nadzieję, że rozwiniemy jeszcze bardziej działania edukacyjne oraz wprowadzimy autorski program CenterMed, Program Zdrowia do najmłodszych grup wiekowych, wspierając w ten sposób promocję zdrowia i oświatę prozdrowotną w przedszkolach, szkołach i placówkach oświatowych funkcjonujących na terenie Krakowa.
